W psychiatrii i psychologii terminem „depresja” określa się szczególnego rodzaju zaburzenia nastroju i emocji, uznane za zjawiska chorobowe. W rzeczywistości nie ma w pełni ostrej granicy między „zwykłym” przygnębieniem a „prawdziwą” depresją. Główna różnica polega na tym, że zwykłe stany przygnębienia trwają krócej, obniżenie nastroju jest mniej nasilone, nie występują specyficzne zaburzenia snu, ani charakterystyczne okołodobowe wahania nastroju.

Przebieg depresji

Depresja może się pojawić w każdym wieku. Pierwszy epizod występuje pomiędzy 20 a 35 rż. Objawy choroby mogą wzrosnąć w ciągu kilku dni lub tygodni. Zarówno sami pacjenci, jak i członkowie ich rodzin potrafią odróżnić okres przedchorobowy od okresu po zachorowaniu. Czasami pacjent w depresji twierdzi, że „tak było zawsze”, co może być spowodowane rzutowaniem obecnej oceny wstecz, związanym z depresyjnym myśleniem. U niektórych osób występuje tylko pojedynczy epizod depresji, po którym następuje pełna remisja i powrót do takiego samego poziomu funkcjonowania, jaki charakteryzował pacjenta przed zachorowaniem. Jednak u ponad 50% chorych pojawiają się kolejne nawroty choroby.
Epizody depresyjne są zwykle dłuższe u kobiet. Czynniki ryzyka długotrwałości epizodu depresyjnego u kobiet to starszy wiek, niższe wykształcenie, niestabilna sytuacja małżeńska.
Wydaje się, że w grupie mężczyzn czynniki te nie wpływają w istotny sposób na czas trwania depresji. Wyniki badań wskazują, że leczenie depresji jest skuteczniejsze, jeśli rozpoczyna się je wcześnie, a mniej skuteczne wówczas, gdy depresja stanie się przewlekła. Oznacza to, że wczesne rozpoznanie depresji jest bardzo ważne z punktu widzenia skuteczności leczenia i rokowania.

Objawy depresji

Nie ma obiektywnej, takiej jak w chorobach somatycznych, metody rozpoznawania depresji. Badanie polega na wysłuchaniu pacjenta i zadaniu mu ukierunkowanych pytań, ale także na obserwacji chorego. Innymi słowy ważne jest nie tylko to, co pacjent mówi, ale także jak mówi i jak się zachowuje.
Rozpoznanie depresji polega na stwierdzeniu obniżonego nastroju, a także wielu innych objawów zespołu depresyjnego.
Poniżej przedstawię objawy depresji według Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych.
Objawy podstawowe
Pierwszy to obniżenie nastroju. Podlega zwykle małym wahaniom z dnia na dzień, najczęściej nie zależy od bieżących wydarzeń, może natomiast wykazywać charakterystyczne wahania w ciągu doby — nastrój jest najgorszy rano po przebudzeniu, a lepszy wieczorem. W głębokiej depresji takie dobowe wahania nastroju praktycznie zanikają. Z kolei ponowne pojawienie się wahań nastroju podczas leczenia może być pierwszą oznaką poprawy.
Drugi to utrata zainteresowań i zdolności do radości. W wykonywaniu codziennych, nawet najbardziej prozaicznych czynności, towarzyszy na ogół poczucie elementarnej satysfakcji, płynącej po prostu z tego, że coś „dobrze poszło”, że „wszystko funkcjonuje tak jak trzeba”. Właśnie takie odczuwanie drobnych przyjemności dla zdrowych ludzi stanowi motywację do robienia różnych rzeczy zwykłych, codziennych, powtarzających się, niekiedy nudnych. Chory na depresję traci tę właściwość — przestaje odczuwać satysfakcję, interesować się otaczającym go światem, w rezultacie do wykonywania czegokolwiek „zmusza się”, wszystko sprawia mu wielką trudność i przykrość.

Kolejny objaw to spowolnienie jest objawem stosunkowo łatwym do zaobserwowania, pod warunkiem, że znało się daną osobę przed chorobą. Problem polega na tym, że szybkość poruszania się, mówienia czy reagowania na zadane pytanie nie jest u wszystkich osób jednakowa.

Do rozpoznania niezbędne jest stwierdzenie przynajmniej 2 objawów. Objawy muszą się utrzymywać przez co najmniej 2 tygodnie.

Inne częste objawy depresji

Osłabienie koncentracji i uwagi. Pogorszenie koncentracji ujawnia się najwyraźniej wtedy, gdy chory próbuje zająć się czytaniem, oglądaniem filmu.

Niska samoocena i mała wiara w siebie. Niska samoocena i mała wiara w siebie są zwykle komunikowane pośrednio

Poczucie winy i małej wartości. Poczucie winy często łączy się z poczuciem małej wartości i bezpośrednio z niego wynika. W głębokich zespołach depresyjnych przybiera ono postać urojeń winy, czasem także kary. Urojenia te są często absurdalne w treści, czasem wręcz trudno zrozumieć, o co pacjentowi chodzi.

Myśli, tendencje i próby samobójcze. Uważa się, że zniechęcenie do życia i myśli samobójcze występują nawet u 80% chorych z depresją, jednak nie wszyscy ujawniają je w wypowiedziach.

Zaburzenia snu. Dla depresji typowy jest płytki, przerywany sen oraz wczesne ranne budzenie się z niemożnością ponownego zaśnięcia. Po przebudzeniu chorzy zwykle odczuwają lęk i niepokój.

Utrata łaknienia. Depresji o łagodnym i umiarkowanym nasileniu najczęściej towarzyszy poczucie, że jedzenie nie ma smaku, że nie sprawia przyjemności, że nie ma niczego takiego, co chory chciałby zjeść. W ciężkiej depresji chorzy wydatnie ograniczają ilości spożywanych pokarmów lub odmawiają ich przyjmowania, albo jedynie udają, że jedzą.

Moi drodzy piszę o tym bo jest potrzeba, szczególnie teraz w tak trudnym czasie. Obserwuj swoich bliskich, bo najczęściej zauważymy problem gdy jest już za późno. Artykuł zakończę cytatem z książki Anny Morawskiej – Twarze depresji którą polecam tym, którzy chcą zgłębić temat depresji.
Jest mnóstwo takich rzeczy, z których na co dzień się cieszę, i powinnam się cieszyć, tylko, na Boga, nie mogę zrozumieć, dlaczego o nich zapominam. Po prostu znikają, nie ma ich. Chcę je odzyskać. Chcę odzyskać siebie.

Izabela Baran